Hoe voorkom je Legionella?

Legionella komt voor in water en groeit het best in warm water. Als dit water in kleine druppels in de lucht komt (nevel), dan kan iemand besmet worden door het inademen van deze nevel. Hierdoor kun je ernstig ziek worden.

In (leiding)water, en in de grond, vind je de legionellabacterie in kleine aantallen. Deze bacterie is normaal gesproken niet gevaarlijk. De legionellabacterie wordt pas gevaarlijk wanneer deze zich vermenigvuldigd en vervolgens in de lucht komt die wij inademen.

Dit gebeurt via verneveling, bijvoorbeeld door een kraan of door de douche. Legionella wordt niet van mens op mens overgedragen. Alleen via het inademen van besmette druppels water veroorzaakt besmetting met legionella.

In dit artikel wordt uitgelegd wat legionella precies is, wat de symptomen zijn en hoe je legionella voorkomt.

Waar komt legionella veel voor?

Mogelijke besmettingsbronnen van legionella:

• Fonteinen
• Bubbelbaden
• Zwembaden
• Douchekop
• Tuinslang
• Kranen (ook de zogenaamde fonteinkranen)
• Koelsystemen (denk hierbij ook aan apparatuur voor slaapapneu en luchtbevochtigingsapparaten)
• Airconditioningsystemen
• Afvalwaterzuiveringsinstallaties waar lucht aan het water toegevoegd wordt
• Opspattend regenwater

Temperatuur

Van nature komt de bacterie voor in zoet water (ook in leidingwater). Dit water is niet meer vers als het langere tijd stilstaat in een leiding. De kwaliteit van het water wordt hierdoor negatief beïnvloed.

Wanneer ontstaat legionella? De juiste temperatuur is één van de voorwaarden waardoor een legionellabacterie zich op explosieve wijze kan vermenigvuldigen. Een temperatuur tussen de 25 en 55 °C is de beste temperatuur voor legionella.

Het grootste risico wordt gevormd door stilstaand water met een temperatuur van ongeveer 37 °C. Hierin groeit de bacterie in alle rust.

De legionellabacterie kan zich niet vermenigvuldigen in water dat kouder is dan 25°C. De bacterie overleeft wel in dit water. In water met een temperatuur van 55°C of hoger sterft de legionellabacterie.

Veteranenziekte

Legionella wordt ook wel de veteranenziekte genoemd. Legionella werd voor het eerst ontdekt in 1976, bij militairen die tijdens de Vietnamoorlog gevochten hadden. Veteranen zijn (oud)militairen die Nederland gediend heeft en gevochten heeft in een oorlog. Hier komt de naam veteranenziekte vandaan.

Hoe herken je legionella?

De eerste symptomen dienen zich tussen twee tot negentien dagen na de besmetting aan. De volgende symptomen passen bij een legionella besmetting:

• Een snel opkomende koorts
• Spierpijn
• Niet-productieve hoest (droge hoest)
• Kortademigheid

De koorts loopt al snel op tot boven de 39 graden waarna een longontsteking volgt. Het risico op overlijden ligt tussen de 5 en 25 procent. Dit is afhankelijk van de ziekteduur, leeftijd en de fysieke gesteldheid.

Waarom legionella voorkomen

Er zijn veel mensen die niet ziek worden van een besmetting met legionella. Maar, zoals je hierboven al leest, de kans op ernstige ziekte en overlijden door legionella is toch relatief groot. Het is daarom erg belangrijk dat je legionella voorkomt.

Hoe voorkom je legionella?

Er bestaat geen vaccinatie tegen legionella. Het risico op legionella wordt wel kleiner als je stopt met roken.

Er zijn een aantal voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen om legionella te voorkomen:

• Elke week alle koud- en warmwaterkranen in huis gebruiken. Mocht dat niet lukken, laat de kraan dan vijf minuten lopen. Dit geldt ook voor de douche. Doorspoelen van de douche doe je door de douchekop vijf minuten aan te zetten en in een emmer met water te leggen.
• Door de volle zon warmt de tuinslang ook flink op. Als de tuinslang een tijd niet gebruikt wordt, dan zorgt de hoge temperatuur in de slang voor de ontwikkeling van legionellabacteriën. In de zomer is het verstandig om de tuinslang (mits deze niet dagelijks gebruikt wordt) eerst door te spoelen. Het water wat in de tuinslang zit kan zo warm worden dat het brandwonden veroorzaakt. Nog een reden om de tuinslang regelmatig door te spoelen.
• Stel de HR-ketel of boiler af op minimaal 60 °C.
• Laat aanpassingen aan de drinkwaterinstallatie doen door een erkend installatiebedrijf.
• Regelmatig de douche ontkalken.
• Luchtbevochtigers vullen met gekookt water (afgekoeld). Ververs het water wekelijks en reinig het reservoir regelmatig.

Als het water een week (of langer) niet gebruikt is, dan is het volgens drinkwaterbedrijven al verstandig om actie te ondernemen. Dit doe je op de volgende manier:

• Een groot deel van het water ververs je al door alle toiletten een keer door te spoelen.
• Daarnaast laat je de koude en warme kranen allemaal een minuut door stromen.
• Tot slot, indien noodzakelijk, moet de douche doorgespoeld worden. Dit doe je op de manier die hierboven bij de voorzorgsmaatregelen beschreven staat.